De toename van het aantal langdurig zieken in België is een zorgwekkende trend.
In 2008 waren er 250.000 mensen gecategoriseerd als langdurig ziek. In slechts 15 jaar is dat aantal verdubbeld naar een half miljoen. Dit tempo van toename suggereert dat, als er geen significante interventies plaatsvinden, we tegen 2035 een aantal van bijna 600.000 langdurig zieken kunnen bereiken.
Wat deze groei nog alarmerender maakt, is de demografische verspreiding. Het zijn niet alleen ouderen die hierdoor getroffen worden. Opmerkelijk is dat jongere vrouwen een aanzienlijk deel van deze statistieken vertegenwoordigen, wat wijst op een dieper liggend, maatschappelijk probleem.
Oorzaken van de toename
- Pensioenmaatregelen: Er zijn twee opmerkelijke pieken waargenomen in de toename van langdurig zieken. De eerste volgde op de verstrenging van het brugpensioen in 2005. De tweede piek deed zich voor rond 2013-2014, na de invoering van strengere pensioenmaatregelen.
- Psychische Aandoeningen: Vooral na de pensioenmaatregelen van 2013-2014 was er een scherpe toename van vooral jonge vrouwen die leden aan psychische aandoeningen zoals burn-outs, depressies en angststoornissen. Bijna 40% van alle arbeidsongeschikten heeft een psychische aandoening. De exacte oorzaak van deze toename, met name onder jonge vrouwen, blijft vooralsnog een onderwerp van onderzoek. Sommigen wijzen naar de toegenomen druk en prestatiegerichtheid in onze maatschappij, versterkt door sociale media.
- Economische en Maatschappelijke Druk: De druk om te presteren, zowel in professionele als persoonlijke sferen, heeft geleid tot verhoogde stressniveaus. Deze druk kan afkomstig zijn van de eisen van de moderne werkplek, de verwachtingen van de maatschappij, of de zelfopgelegde druk om 'bij te blijven' in een snel veranderende wereld.
John Crombez en zijn onderzoeksteam bij het UZ Gent blijven deze trends onderzoeken om een beter begrip te krijgen van de onderliggende oorzaken en om effectieve interventiestrategieën voor te stellen.
Financiële Gevolgen
De economische impact van de toename van langdurig zieken is niet te onderschatten. De directe kosten voor de sociale zekerheid bedragen momenteel bijna 11 miljard euro per jaar.
Tegen 2040 wordt verwacht dat deze kosten nog verder zullen stijgen, met projecties die wijzen op een toename tot 2,4% van het BBP. Als we deze trend omrekenen naar concrete cijfers, zouden de kosten kunnen oplopen tot een verbazingwekkende 14 miljard euro per jaar.
Bovendien weerspiegelen deze cijfers slechts de directe kosten en houden ze geen rekening met indirecte kosten. Indirecte kosten kunnen onder andere bestaan uit productiviteitsverlies, het vervangen van zieke werknemers, en verhoogde werklast voor andere werknemers die mogelijk tot verdere gezondheidsproblemen kunnen leiden.
Oplossingen voor 'Langdurig Zieken België'
Om de toename van langdurig zieken effectief aan te pakken, is een weloverwogen strategie noodzakelijk. Hoewel minister van Sociale Zaken Frank Vandenbroucke reeds initiatieven heeft genomen om deze groep sneller weer aan het werk te helpen, vormen deze slechts het startschot. Een reeks diepgaandere acties wordt dringend verwacht.
- Verminderen Administratieve Last: Vooral in sectoren als het onderwijs, de zorg en de politie, waar de stressniveaus hoog zijn, moet de administratieve druk verminderd worden. Door deze last te verminderen, kunnen werknemers zich meer concentreren op hun kerntaken en wordt het risico op burn-outs verminderd.
- Flexibiliteit in Werkroosters: Werknemers zouden meer autonomie moeten krijgen over hun werkuren. Dit geeft hen de mogelijkheid hun werkweek beter af te stemmen op hun persoonlijke leven, wat kan bijdragen aan een betere balans tussen werk en privé.
- Stimuleren van Thuiswerken: De voordelen van thuiswerken zijn tijdens de coronapandemie onderstreept, met positieve gevolgen voor zowel mobiliteit als stressniveaus. Het is van belang dat werkgevers deze werkwijze blijven ondersteunen en zelfs aanmoedigen, zelfs na het einde van de pandemie.
- Ondersteunende Maatregelen: Er dient geïnvesteerd te worden in programma's en trainingen die werknemers ondersteunen bij het beheren van stress en het ontwikkelen van veerkracht. Hiermee kan de mentale gezondheid op de werkplek verbeterd worden.
- Open Dialoog: Werkgevers en HR-afdelingen moeten open staan voor gesprekken over mentaal welzijn. Dit helpt bij het vroegtijdig signaleren van problemen en biedt werknemers de zekerheid dat hun welzijn serieus wordt genomen.
Conclusie
De toenemende trend van langdurig zieken onderstreept de noodzaak voor bedrijven om proactief welzijnsstrategieën te implementeren. ‘Beter voorkomen dan genezen’ blijft ook in deze context de beste strategie. Voor HR-managers betekent dit een kans om op de voorgrond te treden en echte veranderingen door te voeren. Een gezonde en gemotiveerde medewerker heeft directe voordelen voor zowel de productiviteit als het bedrijfsimago. HR-managers spelen een cruciale rol in het vormgeven van deze toekomst.
Ben je als HR-manager op zoek naar op maat gemaakte oplossingen of wil je sparren over de beste benaderingen voor jouw organisatie? Neem contact met ons op.
